Lekarstwo z natury – czarnuszka siewna (Nigella sativa)

Czy wiesz, że wiele substancji pochodzenia roślinnego, należących do różnych klas związków, takich jak flawonoidy, terpenoidy, alkaloidy, saponiny wykazuje właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne.

Związki chemiczne pochodzenia roślinnego są również obiecującym środkiem przeciwnowotworowym, ze względu na ich wpływ na hamowanie wzrostu komórek, proliferację oraz oddziaływanie na szereg białek biorących udział w wewnątrzkomórkowych szlakach sygnalizacyjnych. Niektóre z nich mają również zdolność uwrażliwiania komórek nowotworowych, charakteryzujących się opornością wielolekową, na apoptozę oraz hamowania angiogenezy i tworzenia przerzutów co skłania do poszukiwania nowych fitochemikaliów w jadalnych i niejadalnych surowcach roślinnych. Czarnuszka siewna (Nigella sativa), zwana również czarnuszką ogrodową, czarnuszką egipską oraz czarnym kminkiem, to roślina jednoroczna z rodziny jaskrowatych Rununcullaceae. Kwitnie w okresie między czerwcem, a wrześniem. Owocem jest mieszek, zawierający czarne nasiona pachnące kamforą. Roślina ta uprawiana jest na terenach suchych, w subtropikalnych i umiarkowanych strefach Eurazji i północnej Afryki, a także w południowych rejonach Polski. Najwięcej czarnuszki stosuje się w krajach arabskich, Bułgarii, Turcji i Indiach. Stosowana jest jako przyprawa do potraw, do produkcji nalewek, wódek oraz miodu pitnego. Olej z nasion Nigella sativa używany jest jako konserwant żywności (ze względu na właściwości przeciwutleniające) i składnik kosmetyków, ponieważ chroni przed promieniowaniem słonecznym i regeneruje komórki skóry. Nasiona N. sativa zawierają 30-50% oleju tłustego, białka, alkaloidy, saponiny i olejki eteryczne, których głównym składnikiem aktywnym jest tymochinon. Wkład oleju tłustego wchodzą głownie nienasycone kwasy tłuszczowe, w tym kwasy eikozadienowe C20:2. Nasiona N. sativa zawierają alkaloidy diterpenowe, alkaloidy izochinolinowe (nigellinę i nigelliminę), a także rzadkie w świecie roślinnym alkaloidy indazolowe: nigellidynę i jej 4-O-siarczan oraz nigellicynę. Olej z nasion czarnuszki otrzymywany jest w procesie pierwszego tłoczenia na zimno, ma barwę brązową, gorzkawy smak i korzenny aromat. W medycynie naturalnej czarnuszka stosowana była głównie w schorzeniach górnych dróg oddechowych – w przeziębieniach, kaszlu, nieżycie i zapaleniach oskrzeli, nawracających infekcjach, w schorzeniach autoimmunologicznych, schorzeniach skóry, cukrzycy, nadciśnieniu, dolegliwościach żołądkowo-jelitowych.

Wiele składników aktywnych, występujących w nasionach N. sativa wykazuje również działanie przeciwnowotworowe na różne rodzaje nowotworów, w tym raka szyjki macicy, krwi, wątroby, okrężnicy, trzustki, skóry, nerki, prostaty i raka piersi.

Najdokładniej zbadanym związkiem ekstrahowanym z nasion Nigella sativa jest tymochinon (TQ), któremu głównie przypisuje się działanie lecznicze tej rośliny. Wykazuje on właściwości, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwwirusowe, przeciwzapalne, immunomodulatorowe, a także przeciwnowotworowe. Związek ten hamuje proliferację komórek nowotworowych i wywołuje ich apoptozę.

W nasionach N. sativa znajdują się również alkaloidy izochinolinowe (nigellina i nigellimina). Szereg alkaloidów izochinolinowych, występują zarówno w przyrodzie, jak i uzyskanych na drodze syntezy organicznej wykazuje silny efekt przeciwnowotworowy.