Lawenda – właściwości lecznicze, zastosowanie, działanie

Właściwości lawendy i olejku lawendowego znalazły zastosowanie zarówno w lecznictwie, jak i kosmetyce. O działaniu lawendy na bezsenność, bóle menstruacyjne czy reumatyczne decydują zawarte w roślinie związki przeciwbólowe, uspokajające, rozluźniające. Aplikacja olejku lawendowego na włosy przyspiesza ich porost, na twarz – poprawia stan cery. Na co jeszcze pomaga lawenda i co można z niej zrobić w kuchni?

Lawenda – właściwości – jak wygląda i co zawiera?

Lawenda jest zielonym krzewem z rodziny jasnotowatych o wąskich srebrzystych liściach. Kwiaty posiadają niebieską, fioletową, a nawet białą lub różową barwę uzależnioną od gatunku i odmiany rośliny. Obejmuje ponad 40 gatunków. Lawenda występuje głównie w krajach śródziemnomorskich, uprawiana jest również w wielu krajach Europy oraz Ameryce Północnej. Jako roślina ozdobna dość powszechnie występuje także w Polsce w ogrodach czy na balkonach.

Surowcem zielarskim są kwiaty lawendy zebrane tuż przez rozwinięciem. To z nich pozyskuje się olejek lawendowy, który jest najczęściej wykorzystywanym olejkiem eterycznym na świecie. Charakteryzuje się on bardzo unikalną aktywnością biologiczną. Może zawierać ponad 100 różnych składników, głównie związków terpenoidowych. Dodatkowo zawiera on szereg związków, m.in.:

1-linalol,
garbniki,
kumaryny,
fitosterole,
barwniki
składniki mineralne,
polifenole.

Substancje te decydują o leczniczych właściwościach lawendy. Działają napotnie, moczopędnie oraz zwiększają wydzielanie soku żołądkowego. Kwiaty oraz olejek wykazują działanie przeciwskurczowe na mięśnie gładkie górnych dróg oddechowych, dróg żółciowych oraz jelit. Przypuszcza się, iż olejek z lawendy to naturalny sposób na uspokojenie, co prawdopodobnie jest związane z bezpośrednim jego działaniem na ośrodkowy układ nerwowy. Dodatkowo napar z lawendy czy olejek zastosowane zewnętrznie mogą działać przeciwbólowo, hamować rozwój drobnoustrojów i łagodzić podrażnienia skóry. Stosowanie lawendy na włosy przyspiesza ich porost. Olejek lawendowy posiada również właściwości antyoksydacyjne, immunomodulujące oraz przeciwdrobnoustrojowe

Lawenda – działanie lecznicze

Lecznicze właściwości lawendy są bardzo szerokie. Jest wysoce prawdopodobne, iż zastosowanie lawendy może przenieść korzyści w:

łysieniu plackowatym – połączenie olejku lawendowego z olejkami tymianku, rozmarynu może poprawiać wzrost włosów po siedmiomiesięcznej kuracji;

bezsenności,
bólach menstruacyjnych,
bólach po operacji,
stanach niepokoju.

Medycyna naturalna wykorzystuje lawendę na migrenę, kolkę niemowlęcą czy infekcje ucha. Niektórzy stosują ją w łagodzeniu objawów egzemy (wykazano jednak, że stosowanie kombinacji olejku lawendowego i innych olejków eterycznych do masażu aromaterapeutycznego nie łagodzi objawów związanych ze stanami zapalnymi skóry). Nie ma także dowodów na skuteczność lawendy na trądzik, wymioty i nudności bądź zespół niespokojnych nóg, choć to częsty domowy sposób na łagodzenie tych dolegliwości. Obiecujące wydają się natomiast badania nad pozytywnym wpływem lawendy na depresję.

Lawenda – zastosowanie – na co pomaga?

Napar z lawendy stosuje się w zaburzeniach trawienia, w stanach pobudzenia nerwowego, w leczeniu zranień, nerwobólach, a także w mało rozległych oparzeniach słonecznych. Miejscowo można także zastosować je w czasie kataru w celu zmniejszenia przekrwienia bony śluzowej nosa. Napary stosowane są również jako dodatek do kąpieli.

Z kolei olejek lawendowy o świeżym, rozluźniającym zapachu znalazł zastosowanie jako składnik preparatów, które mają na celu złagodzenie stanów niepokoju oraz zmniejszenie trudności w zasypianiu. Można go również stosować zewnętrznie w aromaterapii. Olejek lawendowy znajduje się również w preparatach przeznaczonych do inhalacji, zapalenia zatok, kataru, w nieżytach górnych dróg oddechowych. Często jest również dodawany do płukanek jamy ustnej o właściwościach przeciwbakteryjnych. Ekstrakty z lawendy wykorzystuje się ponadto w produkcji chemii gospodarczej czy w kosmetyce.

Znane jest także zastosowanie olejku lawendowego na reumatyzm. W celu złagodzenia dolegliwości reumatycznych zaleca się masaż olejkiem bolących miejsc. Należy jednak pamiętać o tym, że powinien on być rozcieńczony innym olejem, np. roślinnym lub olejkiem do masażu.

Ponadto lawendę wąskolistną stosuje się jako roślinę ozdobną. W tym przypadku idealnie sprawdza się lawenda w doniczce, którą można postawić na balkonie lub parapecie.

Lawenda na komary i mole

Charakterystyczny zapach lawendy z powodzeniem odstrasza komary, mole oraz ćmy. W tym celu można zakupić woreczki lawendowe, użyć lawendy w doniczce lub posłużyć się olejkiem lawendowym.

Przed zastosowaniem lawendy należy pamiętać o przeciwwskazaniach do jej zastosowania.

Olejku nie powinno stosować się doustnie w stanach zapalnych żołądka, chorobie wrzodowej, chorobach wątroby oraz nerek, a także w stanach zapalnych jelit oraz ciąży. Z kolei na skórę należy go stosować wyłącznie rozcieńczony olejem. Należy również skonsultować się z lekarzem w przypadku przyjmowania lawendy do picia, np. w postaci syropu czy herbaty, i jednoczesnego stosowania barbituranów, benzodiazepiny, butabarbitalu, diazepamu, lorazepamu oraz leków przeciwnadciśnieniowych.

Co można zrobić z lawendy?

Lawendę w kuchni można stosować na wiele różnych sposobów. Po zalaniu gorącą wodą suszu lawendowego otrzymamy aromatyczną herbatę o właściwościach rozgrzewających. Herbatę lawendową przed spożyciem należy parzyć ok. 10. minut. Z kolei nalewka lawendowa na spirytusie, z dodatkiem miodu i cytryny może przysłużyć się poprawie odporności, więc warto sięgnąć po nią w sezonie przeziębienia i grypy.

Syrop z lawendy stanowi ciekawy dodatek do deserów – ciast, naleśników czy placków. Samodzielnie można przygotować także lawendowy cukier. Suszone kwiaty wystarczy zasypać zwykłym cukrem, np. w słoiku, i odstawić je na ok. miesiąc. Po odsianiu kwiatów pozostają same kryształki wysycone aromatem lawendowym.